Pertev Paşa (Yeni Cuma) Camii 444 yaşında

İzmit’in en değerli kültür varlıklarından Pertev Mehmet Paşa Camii, halk arasında bilinen adıyla Yeni Cuma Camii 444 yıldır ibadete açık.

Pertev Mehmet Paşa Külliyesi, İzmit’te yapılmış olan bir menzil (konaklama yeri) külliyesidir. Pertev Mehmet Paşa adına -ölümü sonrası vasiyeti gereğince- kethüdası Sinan Ağa tarafından Mimar Sinan’a 1579 yılında yaptırılmıştır. Külliye ilk yapıldığında; cami, kervansaray, sübyan mektebi, aşevi, çeşme ve dükkânlardan oluşmaktaydı. Bu birimlerden günümüze sadece; cami, şadırvan, sübyan mektebi, hamam (harabe vaziyette) ve çeşme ulaşabilmiştir.    Pertev Mehmet Paşa Kimdir?   Aslen Hersekli olan Pertev Mehmet Paşa, Defterdar İskender Çelebi’nin kölelerindendir. İskender Çelebi’nin öldürülmesinden sonra saraya alınmış, ilk önce kapıcıbaşı daha sonra ise Yeniçeri ağası olmuştur. Yeniçeri ağasıyken yükselerek 1554’te Rumeli Beylerbeyi, 1557’de IV. Vezir olmuştur. 1566 yılında Zigetvar Seferi sırasında II.Vezir olan Pertev Mehmet Paşa, bir süre sonra serdarlığa atanmıştır. Denizcikle ilgisi olmadığı halde donanma serdarlığına atanan Pertev Mehmet Paşa, yenilgiyle sonuçlanan İnebahtı Deniz Savaşı’ndan sonra görevinden alınarak II. Vezirliğe atanmıştır. 1572 yılında vefat etmiştir.    Pertev Mehmet Paşa Külliyesini oluşturan yapıların, çeşitli tarihlerde (1719, 1764, 1858, 1952-1961 arası, 1999 sonrası)  onarım gördüğü vesikalardan anlaşılmaktadır. Özellikle 1719 tarihinde yaşanan deprem felaketinde hasar gören cami, imaret, hamam ve hanın onarımı için İstanbul’dan ustalar gönderilmiştir.    Pertev Mehmet Paşa Camii (Yeni Cuma Camii)Kareye yakın dikdörtgen plana sahip yapı, çift son cemaat yeri olan, tek kubbeli, tek minareli bir camidir. İnşasında kesme taş malzeme kullanılmıştır.  Kuzeybatıda bulunan portalle yapıya giriş sağlanmıştır. Ahşap giriş kapısı sade silmelerden oluşan mermer bir dikdörtgen çerçeve içine yerleştirilmiştir. Caminin merkezi kubbesi yarım kubbelerle takviye edilmiş, kubbeye geçişte tromplar kullanılmıştır. Trompları dıştan da belirlenmiş olan dört köşeden payanda kemerleriyle desteklenmiştir. Beden duvarları oldukça yüksek olan yapının, kubbeye geçiş kısmında iki kasnağa yer verilmiştir. Bu uygulama Mimar Sinan’ın bazı yapılarda uyguladığı bir tarz olup , uygulamanın özünde yücelim duygusu yatmaktadır.